Nhạc sĩ Thanh Sơn tên thật Lê Văn Thiện, sinh ngày 1/5/1938 tại Sóc Trăng. Ông là con thứ mười trong một gia đình có 12 anh chị em. Đam mê ca hát, thơ, văn, ông học nhạc từ hồi tiểu học với thầy Võ Đức Phấn (em ruột nhạc sĩ Võ Đức Thu). Năm 1955, thầy Phấn qua đời, cậu bé Thiện lúc này đã lớn, lên Sài Gòn học nhạc với nhạc sĩ Lê Thương (tác giả của ca khúc Hòn Vọng Phu). Từ lớp học nhạc này, Thiện đã nuôi ước mơ trở thành ca sĩ. Đến năm 1959, qua sự hướng dẫn của thầy, Thiện đăng ký tham dự cuộc thi tuyển lựa ca sĩ của đài phát thanh Sài Gòn và đoạt giải nhất.
Sau đó nhạc sĩ Thanh Sơn được mời hát trong ban „Tiếng tơ đồng“ của nhạc sĩ Hoàng Trọng, ông có dịp gặp gỡ rất nhiều nhạc sĩ đàn anh. Một lần gặp nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ, Thanh Sơn được người nhạc sĩ đàn anh này tặng quyển sách “Để sáng tác một ca khúc” do chính Hoàng Thi Thơ biên soạn. Từ đó, ông càng nung nấu quyết tâm sáng tác và “con đẻ” đầu tiên của ông là bài „Tình học sinh“, ra đời năm 1962, tuy nhiên không được phổ biến. Đến năm sau, Thanh Sơn viết bài „Nỗi buồn hoa phượng“, lần này với tiếng hát của ca sĩ Thanh Tuyền, ca khúc trở thành một trong những bài nổi tiếng nhất viết về mùa hè thời đó.
Tiếp theo ông đã viết những ca khúc khác như „Ba tháng tạ từ“, „Màu áo hoa phượng“, „Lưu bút ngày xanh“, „Hạ buồn“, „Ve sầu mùa phượng“… và sau đó là „Nhật ký đời tôi“, „Trả lại thời gian“, „Mùa hoa anh đào“… được nhiều khán giả đón nhận.
Điều mà hiếm thấy ở các nhạc sĩ đương thời với ông, đó là những ca khúc ông viết dường như không dành riêng cho một ai mà người ta gọi đó là “đo ni đóng giày”, vì vậy thế hệ nghệ sĩ nào cũng chọn để hát. Từ những ca sĩ thập niên 60 của thế kỷ trước như Phương Dung, Thanh Tuyền, Giao Linh, Hoàng Oanh, Phương Hồng Quế, Trang Mỹ Dung, Chế Linh, Duy Khanh, Thái Châu, Giang Tử… cho đến sau này những Bảo Yến, Thanh Lan, Nhã Phương, Thy Nga, Giáng Thu, Yến Thu, Lê Tuấn, Cẩm Ly, Quốc Đại, Chế Thanh, Phương Thanh… đều hát nhạc của ông và trong số đó có nhiều người được công chúng nhắc tên nhờ ca khúc của nhạc sĩ Thanh Sơn.
Năm 1963, nhạc sĩ Thanh Sơn bỏ hẳn nghề ca sĩ để chuyên tâm sáng tác. Từ 1973, nhạc của ông bắt đầu chuyển hướng sang đề tài quê hương. Nhiều bài hát trong giai đoạn này trở nên rất nổi tiếng như „Hình bóng quê nhà“, „Hành trình trên đất phù sa“, „Bạc Liêu hoài cổ“, „Sóc Sờ Bay Sóc Trăng“… Ông từng thú nhận nhờ sự yêu thích giai điệu ngũ cung của đờn ca tài tử và sân khấu cải lương mà ông đã có được những chất liệu quý để viết.
Ngoài ra, sự đam mê văn, thơ, hình ảnh quê nhà với lũy tre, bờ đê, dòng sông, con đò, bến nước… cũng góp phần giúp nhạc sĩ tài hoa này tạo ra những “đứa con tinh thần” mang đầy dáng dấp quê hương. Cho đến nay, qua nhiều giai đoạn sáng tác, nhạc sĩ Thanh Sơn đã viết trên 500 bài hát với nhiều ca khúc đã trở nên rất quen thuộc trong khán giả.
Vĩnh biệt nhạc sĩ Thanh Sơn, đâu đây trong dòng đời vẫn hiện hữu nụ cười chân thành và tấm lòng cởi mở của ông. Người nhạc sĩ đã cống hiến cả đời cho âm nhạc và cho những sáng tác ngợi ca quê hương, dân tộc.
Nỗi buồn “hoa phượng”
“Mỗi năm đến hè lòng man mác buồn.
Chín mươi ngày qua chứa chan tình thương.
Ngày mai xa cách hai đứa hai nơi, phút gần gũi nhau mất rồi, tạ từ là hết người ơi…”
Những ca từ này đã trở nên quen thuộc với rất nhiều người. Vâng, quen lắm ! Bởi tiếng hát Thanh Tuyền đã song hành cùng với ca khúc „Nỗi buồn hoa phượng“ suốt gần nửa thế kỷ. Đây là một trong rất nhiều ca khúc của nhạc sĩ Thanh Sơn viết về đề tài tuổi học trò. Nhạc sĩ đã từng tâm sự với người viết: “Thời niên thiếu, nhà tôi nghèo lại đông con nên tôi phải bỏ học giữa chừng để mưu sinh. Phải bỏ học, tôi tiếc lắm, cho nên quãng đời rất đẹp của tuổi học trò cứ lưu trong ký ức của tôi với những kỷ niệm xao xuyến. Tôi trang trải những kỷ niệm ấy vào ca khúc…”. Thế nên, ai cũng ngỡ rằng „Nỗi buồn hoa phượng“ cũng chỉ là một ca khúc nằm trong mảng đề tài này và chẳng có gì đặc biệt…
Nhạc sĩ nhớ lại: Năm 1951 cậu học trò Lê Văn Thiện (tên thật của nhạc sĩ Thanh Sơn) học trường trung học Hoàng Diệu (Sóc Trăng) đã “hết sức quan tâm” đến cô bạn cùng lớp. Cô ấy khá nhí nhảnh, dễ thương, có cái tên ngồ ngộ: Nguyễn Thị Hoa Phượng. Vì thế các thầy cô và bạn bè trong trường không bao giờ gọi tên cô “gọn lỏn” bằng một chữ “Phượng”, mà lúc nào cũng là “Hoa Phượng” một cách vừa thân thương vừa trân trọng.
Hoa Phượng là con của một gia đình công chức từ Sài Gòn về làm việc tại Sóc Trăng. Nhạc sĩ Thanh Sơn hồi tưởng: “Hai đứa học chung được hơn một năm (hai niên khóa), tình cảm đang dần trở nên thắm thiết thì bất ngờ mùa hè năm sau Hoa Phượng cho biết gia đình cô đã được điều chuyển về lại Sài Gòn. Trước ngày chia tay, Hoa Phượng có tìm gặp tôi nơi sân trường để nói lời từ biệt. Hai đứa buồn xo, chẳng nói gì nhiều, chỉ lặng nhìn nhau…“
Khi tôi hỏi xin địa chỉ để sau này liên lạc thì nàng cúi xuống nhặt một cánh phượng trao cho tôi, nói: “Em tên là Hoa Phượng, mỗi năm đến hè nhìn hoa phượng nở thì hãy nhớ đến em…”. Từ đó chúng tôi bặt tin nhau !
Ba năm sau (1955), Lê Văn Thiện phải bỏ học giữa chừng để chen chân vào cuộc mưu sinh. Anh quyết định lên Sài Gòn, trước là tìm kiếm việc làm, sau nữa nhen nhóm cơ hội tìm lại “người xưa”. Phiêu dạt giữa chốn phồn hoa đô hội, với không ít bầm dập, tủi hờn nhưng rồi nhờ tính tình hiền lành, siêng năng, anh thanh niên tên Thiện cũng may mắn lọt vô cánh cổng của một nhà trọc phú, dù chỉ làm gia nhân với mức lương khá hậu hĩnh so với thời giá lúc đó: 150 đồng mỗi tháng. Mê nhạc, lại được lòng ông chủ cho nên anh được phép tranh thủ những giờ rảnh để theo học lớp nhạc của nhạc sĩ Lê Thương.
Dạo ấy, mỗi năm đài phát thanh Sài Gòn đều có tổ chức cuộc thi “Tuyển lựa ca sĩ”, điều đó đã nhen nhóm vào lòng chàng trai “ở đợ” một khát vọng đổi đời. Năm 1959, Lê Văn Thiện “liều mạng” ghi danh dự thi tuyển lựa ca sĩ với nghệ danh Thanh Sơn qua bài hát „Chiều tàn“ của Lam Phương. Đến bây giờ anh vẫn còn nhớ từng thành viên giám khảo, đó là những nhạc sĩ Dương Thiệu Tước, Võ Đức Thu, Nghiêm Phú Phi. Ngồi ghế chánh chủ khảo là nhạc sĩ Thẩm Oánh. Cái sự “liều mạng” đã được sao hộ mệnh chiếu mạng: thí sinh Thanh Sơn đoạt giải nhất ! Phần thưởng là chiếc máy radio và cây đàn guitar. So với phần thưởng của các giải âm nhạc bây giờ thì quá “hẻo”, nhưng chừng đó cũng đủ đưa Thanh Sơn lên tận… núi xanh ! Quan trọng hơn, giải thưởng này chính là đòn bẩy đưa anh vào thế giới ca nhạc. Anh từ giã “nghề” gia nhân để đến với “Ông hoàng Tango” (tức nhạc sĩ Hoàng Trọng). Chính xác là giờ đây ca sĩ Thanh Sơn đã được ban nhạc Tiếng Tơ Đồng của nhạc sĩ Hoàng Trọng mời về cộng tác. Không chỉ có thế, giọng hát của anh còn được nhiều nơi chào mời (bây giờ gọi là “chạy show”)…
Thời gian này Thanh Sơn bắt đầu tập tành sáng tác. Ca khúc đầu tay của anh là bài „Tình học sinh“ năm 1962, nhưng bài hát này chẳng tạo được chút dư âm. Thế rồi một buổi trưa đi ngang qua một ngôi trường đang mùa phượng nở, những kỷ niệm của thuở học trò có thấp thoáng bóng dáng của Nguyễn Thị Hoa Phượng ùa về… và ca khúc „Nỗi buồn hoa phượng“ ra đời năm 1963.
Nhạc sĩ tâm sự: “Tôi tìm thấy cảm xúc bởi sắc màu đỏ thắm của hoa phượng mỗi khi hè về. Bài hát này tôi viết về một cuộc tình học trò rất đẹp. Lời chia tay của cô bạn gái cùng trường đã khiến tôi xao xuyến, bâng khuâng. Màu hoa phượng như những giọt máu đỏ tươi minh chứng một cuộc tình chung thủy… Bài hát lập tức được chấp nhận và mọi người yêu thích, làm động lực cho tôi chuyên tâm vào sáng tác. Có thể nói đó là “thời hoàng kim” của tôi, bởi tiền tác quyền lúc đó tôi nhận khoảng 6.000 đồng mỗi tháng. Nó không chỉ giúp gia đình tôi vượt qua nghèo khó mà sau đó tôi còn mua được nhà, xe, cưới vợ… Nói một cách nào đó, “hoa phượng” là ân nhân của gia đình tôi”.
Nhạc sĩ Thanh Sơn vì tuổi già sức yếu đã vĩnh viễn ra đi vào lúc 14giờ30 ngày 4/4/2012, thọ 74 tuổi. Linh cửu của nhạc sĩ Thanh Sơn được quàng tại nhà riêng 100/40/14 đường Đinh Tiên Hoàng, phường 1, quận Bình Thạnh, qua Cầu Bông đi xuống. Động quan lúc 6giờ30 ngày 9/4/2012, sau đó đưa đi an táng tại công viên nghĩa trang Bình Dương.
Nguyễn Toàn post
MỜI CÁC BẠN NGHE MỘT SỐ CA KHÚC CỦA NHẠC SĨ THANH SƠN:
1/- Nỗi buồn hoa phượng : Karaoke – Tiếng hát Thanh Tuyền https://www.youtube.com/watch?v=np3Jmsm90-I
2/- Nhật ký đời tôi – Song ca Mạnh Quỳnh – Hạ Vy https://www.youtube.com/watch?v=HzWmp45mCtU
3/- Lưu bút ngày xanh – Tiếng hát Tuấn Vũ http://youtu.be/sv08e7se8rA
4/- Lưu bút ngày xanh – Hòa tấu ghi ta có phụ đề, Lê Vinh Quang biểu diễn http://youtu.be/pQwNWONsc6k
5/- Hương tóc mạ non – Karaoke – Tiếng hát Phi Nhung http://youtu.be/fqaUMI2nGR4
6/- Hành trình trên đất phù sa – Karaoke http://youtu.be/YrEU1fqQ9wo
7/- Hành trình trên đất phù sa – Song ca Tâm Đoan – Hương Thúy http://youtu.be/p6hwetNqNKk
8/- Hình bóng quê nhà http://youtu.be/g2Ot8hSTdIo
9/- Thương về cố đô – Bảo Yến http://youtu.be/sqRkLR65gJA
